وردیدر ناهابتیان روی صندلی تاشو نشست و منتظر ماند تا بفهمد خانه جدیدش کجاست.

ده ها نفر دیگر او را محاصره کردند که همان کار را می کردند. روسری زنان و ژاکت های گشاد مردانه آنها را به عنوان روستایی نشان می داد. ناهابتیان و خانواده اش در روستای محل زندگی خود در جیوانی ، در لبه شرقی قره باغ ، خوک ، گاو و اسب پرورش دادند.

وقتی نیروهای آذربایجانی حمله خود را آغاز کردند در اواخر سپتامبر برای بازپس گیری کنترل قلمرو ، نهابتیان برای چند هفته در این حادثه به سر بردند. اما سرانجام آنها مجبور به فرار شدند.

وی گفت: “ترکها حمله کردند.” “آنها هر روز بمباران می کردند ، زندگی در آنجا غیرممکن شد.” (مرجع دقیق وی مشخص نبود: در میان بسیاری از ارامنه مدتهاست “ترکها” برای آذربایجانیان مایه لت و لعاب بوده اند ؛ اما در این جنگ آذربایجان نیز از حمایت نظامی قابل توجهی از ترکیه برخوردار شده است.)

سرانجام وی خود را به این مرکز جامعه ایروان رساند ، یکی از ده ها هزار غیرنظامی که در جنگ بین ارمنی ها و آذربایجانی ها آواره شده اند.

طبق برآوردهای دولت ، در نتیجه جنگ حدود 90،000 نفر آواره شده اند. اکثر کسانی که به مکانهای امن و دور از سنگین ترین جنگ ها منتقل شده اند ، یا در ارمنستان یا قره باغ. تاتویک استپانیان ، معاون وزیر کار و امور اجتماعی ارمنستان گفت ، اما حدود 40،000 از مرز قره باغ به ارمنستان عبور کرده اند. این از کل جمعیت حدود 150،000 نفری این سرزمین است.

دولت آذربایجان داشته است گزارش شده حدود 40،000 غیرنظامی از مناطق نزدیک به جنگ آواره شدند.

در چند روز اول تخلیه ارامنه از قره باغ از طریق سازمان محلی موقت انجام شد – “به روش کاملا ارمنی” ، استپانیان به Eurasianet گفت. متعاقباً براساس برنامه های اضطراری که وزارت قبلاً تهیه کرده بود ، سیستماتیک تر می شود.

در مرز بین قره باغ و ارمنستان ، نیروهای امدادی وجود دارد که هر نفر را ثبت نام می کنند و اتوبوس هایی که منتظر هستند آنها را به نقاط مختلف ارمنستان منتقل کنند. افراد خانواده ای برای اقامت در ارمنستان به آن مکانها منتقل می شوند و بقیه به مرکز جامعه در ایروان ، که مقامات وزارتخانه آن را “مرکز تریاژ” می نامند ، می روند.

(افرادی که از قره باغ به ارمنستان فرار کرده اند ، از نظر فنی پناهنده نیستند ، زیرا ساکنان قره باغ معمولاً پاسپورت ارمنستان دارند. بنابراین آنها به طور رسمی در “ورود خود به خود” طبقه بندی می شوند).

مرکز تریاژ از a شعبه محلی جنبش بین المللی پیشاهنگی که توسط اتحادیه خیرخواهان عمومی ارمنستان اداره می شود ، یک گروه خیریه مستقر در نیویورک.

این مرکز بیشتر توسط داوطلبان ، از جمله پیشاهنگان زیادی کار می کند. آنها ورودی ها را تغذیه می کنند و پناه می دهند – چندین اتاق پر از ردیف تخت وجود دارد – تا جایی که در یک یا دو روز راحت تر می توان در هتل ها ، مدارس یا خانه های خصوصی اقامتگاه آنها را پیدا کرد.

کارکنان همچنین به اشغال بسیاری از کودکان فراری کمک می کنند. یکی از داوطلبان عکس های Eurasianet را از نقاشی هایی که برخی از کودکان از آنجا عبور کرده اند نشان داد ، از جمله خانه ای با درخت در حیاط جلویی که در جنگ ویران شده بود.

تازه واردان دمای هوا را بررسی می کنند و به آنها ماسک صورت نیز می دهند. بسیاری از آنها روزها یا هفته ها را در پناهگاه های زیر زمینی تنگ در قره باغ که در آن COVID-19 بیداد می کند ، گذرانده اند. “اگر آنها در استپاناکرت یا شوشی بوده اند [the two largest cities]، اگر آنها با 20-30 نفر در زیرزمین بوده اند ، ما هوشیارتر عمل می کنیم ، “گفت Varuzhan Mazmanyan ، پزشکی داوطلب در این مرکز. “اگر آنها علائمی دارند ، ما بلافاصله آنها را برای آزمایش ارسال می کنیم.”

پس از استقرار ، آنها همچنان از مقامات محلی در سراسر کشور پشتیبانی می گیرند.

در یک تئاتر با هدف استفاده در جنوب شهر گوریس ، نزدیکترین شهر ارمنستان به قره باغ ، جعبه های عظیم ماکارونی ، کیسه های سیب زمینی ، پوشک و سایر ملزومات روی هم انباشته شده اند. این انبار توسط دفتر شهردار محلی اداره می شود و عمدتا توسط نوجوانان مشتاق کار می کند ، آنها وسایل را جمع می کنند تا به نقاط اطراف استان محل استقرار تازه واردان منتقل شوند.

این محصولات از منابع مختلف تهیه می شوند – دولت برخی را خریداری می کند و افراد و شرکت ها برخی دیگر را اهدا می کنند. استپانیان ، معاون وزیر ، گفت: “برای من ، این یک همکاری واقعا شگفت انگیز بین NGO ها ، دولت و بخش تجارت است.”

برخی از داوطلبان خود اهل قراباغ هستند ، مانند یانا میرزویان 17 ساله ، که یک روز پس از آغاز جنگ در 27 سپتامبر ، خانواده اش از استپاناکرت فرار کردند. وقتی بمب گذاری های آذربایجان آغاز شد ، “ما فکر می کردیم طوفان است یا ممکن است یک زمین لرزه باشد. من هرگز چنین چیزی را نشنیده بودم ، خیلی ترسناک بود. “

استپانیان گفت ، وزارت کار و امور اجتماعی همچنین توافق نامه هایی با سایر وزارتخانه ها برای سهولت انتقال مهاجران از قره باغ انجام داده است. وزارت آموزش و پرورش به کودکان قره باغ اجازه داده است در هر مدرسه ای در ارمنستان که دوست دارند تحصیل کنند و اکنون وزارت بهداشت به آنها اجازه می دهد از هر درمانگاه دولتی دیدن کنند. ساکنان قره باغ هم اکنون می توانند حقوق بازنشستگی خود را در ارمنستان دریافت کنند.

کارکنان گفتند ، روزی که Eurasianet از مرکز تریاژ بازدید کرد حدود 100 تازه وارد را دریافت کرده است. استپانیان گفت: جریان ورود در بیشتر موارد کاهش یافته است: “اکنون تعداد بسیار کمی از مردم می آیند.”

حال این سوال برای کسانی که فرار کرده اند این است که آیا و چه وقت می توانند برگردند. به نظر می رسد که این درگیری ها پایانی ندارند ، اما قره باغی ها چهره ای شجاعانه نشان می دهند.

شوهر و دو پسر ناهابتیان در قره باغ باقی مانده اند و در حال جنگ هستند. وی گفت: “در قلب من ، من می دانم که برمی گردیم.”